Łódzcy naukowcy zalecają więcej eksperymentów w kształtowaniu nawyków komunikacyjnych mieszkańców

Zmiana nawyków transportowych, jak wykazują badania, jest trudna i spotyka się z silnym oporem społecznym – pisze dziś Polska Agencja Prasowa - Serwis Samorządowy, który przedstawia dziś wnioski łódzkich naukowców - dr hab. Mariusza E. Sokołowicza i dr Agnieszki Rzeńcy z Uniwersytetu Łódzkiego. W ich ocenie, właśnie dlatego kształtowanie nowych nawyków może również przyjmować formę eksperymentów. 

Mogą być wprowadzane tymczasowo i „na próbę” po to, aby obywatele nie bali się testowania nowych rozwiązań – pisze PAP. Jako przykład podając miasto Jyväskylä w Finlandii, gdzie grupie kilkuset osób zaproponowano bezpłatne półroczne bilety na komunikację zbiorową w zamian za sprzedaż samochodów osobowych. Metodą miejskich eksperymentów wprowadza się rozwiązania bardziej radykalne, jakimi są miasta całkowicie wolne od aut (ang. car free cities). Czasem i miejscem na eksperymenty transportowe jest również remont i przebudowa fragmentów infrastruktury komunikacyjnej miasta. Okres jej wyłączenia z ruchu na czas remontu może być okazją do zmiany organizacji ruchu w przyszłości.

Niezwykle jest przy tym istotne, aby dyskusji o zrównoważonym transporcie nie sprowadzać do nadmiernych uproszczeń i fałszywych konfliktów „kierowcy kontra rowerzyści” czy „piesi kontra kierowcy”. Powodują one zatracenie perspektywy, gdzie każdy mieszkaniec miasta bywa zwykle jednocześnie szoferem, pasażerem autobusu, taksówki, rowerzystą czy nade wszystko – pieszym – uważają naukowcy. Prowadzona w tym duchu dyskusja siłą rzeczy konfliktuje i czyni niemożliwymi wiele pożądanych zmian.

Wreszcie, inicjatywy na rzecz rozwoju transportu zrównoważonego nie będą efektywne, jeśli nie będą działaniami komplementarnymi i nie zapewnią wzajemnego uzupełnienia się działań z zakresu polityki transportowej, ochrony środowiska, polityki społecznej czy przestrzennej. Potrzebne są zatem ruchy jednocześnie kompleksowe jak i zdecydowane – aby mogły zapewniać pozytywny i odważny „skok w przyszłość”. 

Podsumowując rozważania naukowcy sformułowali sześć ogólnych wniosków:
- Ruch samochodów generuje koszty, które można liczyć. Są one bardzo wysokie – nawet jeśli kalkulacja jest niedoskonała, to uświadamia jak, silny jest negatywny wpływ pojazdów spalinowych na środowisko przyrodnicze i stan naszego zdrowia
- Pomimo rozwoju badań uświadamiających szkodliwość dynamicznego rozwoju transportu spalinowego skala problemu dociera do społeczeństwa bardzo wolno. Wyniki badań budzą społeczny opór – postrzegane są ambiwalentnie lub wręcz są kontestowane (podobnie jak np. globalne ocieplenie), bowiem metody pomiaru obserwowanych zjawisk są bardzo skomplikowane
- Władze publiczne państw i miast wprowadzają metody „internalizacji” kosztów zewnętrznych generowanych przez transport, jednak ich skuteczność jest zróżnicowania. Bada się zatem nie tylko same koszty, ale i skuteczność polityki ochrony powietrza
- Szczególnie w transporcie na poziomie lokalnym materializuje się zasada „likwidacji zanieczyszczeń u źródła”, możemy tutaj zrobić najwięcej, z drugiej strony skutki zaniechania - tzn. nic nie robienia, również będziemy konsumować „u źródła”
- Zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci” w przypadku zanieczyszczeń powietrza pochodzących z transportu indywidulnego wszyscy ponosimy koszty, koszty własnego zdrowia
- Organizacja transportu publicznego w wymiarze infrastrukturalnym i instytucjonalnym jest kluczowym warunkiem ograniczania zanieczyszczeń. Nowoczesny, ekologiczny, sprawnie działając transport publiczny stanowi argument przemawiający za pozostawieniem własnego samochodu w domu

W ocenie łódzkich pracowników naukowych należy przede wszystkim:
- Stosować te instrumenty, które przekładają się na indywidualne koszty i korzyści podmiotów które odpowiednio emitują i zmniejszają emisję zanieczyszczeń (np. zmieniając środek transportu)
- Dobitnie uświadamiać koszty, często w jednostkach pieniężnych, gdyż wtedy działają silnie psychologicznie
- Dostosowywać instrumenty do zróżnicowanych grup (np. według wieku, stosunku do środowiska, poziomu zamożności, etapu życia (momenty przełomowe) ze szczególnym uwzględnieniem grup wrażliwych 
- Stosować „eksperymenty transportowe” by pokazywać, jak działają rozwiązania przyjazne dla środowiska i trwale zmieniać nawyki
- Wykorzystywać zintegrowane podejście, uwzględniające różne polityki sektorowe
- Prowadzić politykę opartą na kulturze partycypacji i dążeniu do konsensusu, wspomaganą częstymi i ciągłymi akcjami promocyjno-informacyjnymi.

dr hab. Mariusz E. Sokołowicz - pracownik akademicki i łódzki działacz społeczny. Profesor Uniwersytetu Łódzkiego, specjalizujący się w problematyce ekonomii miejskiej i marketingu terytorialnego. Autor i redaktor ponad 80 publikacji poświęconych problematyce ekonomii miejskiej. Przez kilka lat pracował jako zarządca i doradca na rynku nieruchomości. Był społecznym współautorem Strategii Rozwoju Ulicy Piotrkowskiej na lata 2009-2020 a w latach 2009-2013 jako urzędnik samorządowy był odpowiedzialny za jej rewitalizację. Miejski aktywista, m.in. w Fundacji Ulicy Piotrkowskiej, której celem jest rewitalizacja centrum Łodzi i wzmacnianie łódzkiej tożsamości. Swoje wiedzę i doświadczenie pogłębia podczas licznych wyjazdów zagranicznych, m.in. do Francji, Włoch, Niemiec, Rosji, Ukrainy, Czech i Słowacji. W wolnych chwilach dużo czyta i trochę pisze. Jego pasją są podróże, szczególnie motocyklowe. http://www.region.uni.lodz.pl/zespol/dr-hab-mariusz-e-sokolowicz/

dr Agnieszka Rzeńca - adiunkt w Katedrze Gospodarki Regionalnej i Środowiska, w Instytucie Gospodarki Przestrzennej na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ. W swojej pracy naukowej łączy tematykę ekonomiczną z ochroną środowiska, szczególnie w kontekście rozwoju zrównoważonego (m.in.: gospodarki niskoemisyjnej, zasobooszczędnego gospodarowania, ekoinnowacji, form współpracy w ochronie środowiska, polityki rozwoju jednostek terytorialnych). Posiada doświadczenie w pracy dydaktycznej i naukowej oraz współpracy z podmiotami administracji publicznej. Współautorka wielu opracowań strategicznych dla samorządów lokalnych i regionalnych z zakresu ochrony środowiska, planowania zintegrowanego i rewitalizacji. http://www.region.uni.lodz.pl/zespol/dr-agnieszka-rzenca/